Page 111 - OMÜ Bülten 87

“Engelliliğin bir acıma, tolerans veya şefkat aracı Sözleşmesi’nde ‘Nothing About Us Without Us’ (Biz-
olarak kullanılmasının en büyük problem” siz Olmadan Bizsiz Asla) biçiminde slogan bir söz
vardır. Zira sözleşmeyi hazırlayanlar da engelli. Biz
Söyleşide hak temelli anlayışın toplumun genelin- engelliliği okulda, sokakta, toplumda nasıl anlatıyo-
de yaygınlaşması gerektiğine dikkat çeken Prof. ruz? Bu çok değerli bence.”
Dr. Yazgan, Doç. Dr. Topkaya’nın “Farklılıklarla nasıl
yaşamalıyız?” sorusunu ise, “Yaşadığımız dünyada “Engelli bireyin, gerçekçi bir biçimde daha
insanların bu meseleler karşısında ‘Bize ne?’ deme fazlasını yapabilmesi için gayret ediyoruz”
devri kapandı ve toplumun gelişmesine paralel ola-
rak en azından etik bir norm yerleşti. Farklılık dedi- OMÜ Engelli Öğrenci Birimi Akademik Koordinatörü
ğimizde; kendine özgülükten ziyade kişinin yaşamını Doç. Dr. Nursel Topkaya da bu hususa dair, “Bizler
toplumun diğer kesimlerinden farklı olarak etkile- tabii Üniversitemizde tüm engelli gruplarıyla birlik-
yen ve bunu tam yaşamasını engelleyen durumları te çalışıyoruz. Öz güven, eyleme geçmek veya adım
da kastediyorum. Engelliliği bir hak konusu olarak atmak sanırım engelli bireylerde biraz daha ön pla-
değil de yardım etmek, sahip çıkmak, tolerans veya na çıkıyor. Normal gelişimde bile son derece önemli
şefkat gibi bir tür sadaka kültürü içerisinde konum- olan öz güven ve engellerin bireyin kendi zihninde
landırdığınız zaman, bu durum destek olanın key- olduğu fikri, engelli gruplarda daha baskın durum-
fine bağlı hâle geliyor. O yüzden engelliliğin, bir da. Ama bazı engelli bireyler için engelleri aşmak,
acıma veya şefkat aracı olarak kullanılmasının en çok kolay olabiliyorken bazılarında çok zor oluyor.
büyük problem olduğu kanaatindeyim. Çünkü böy- Bunun için özellikle ailelerde, engellere takılıp bun-
le davranmakla bunu insan hakkı konusu olmaktan larla yaşama fikrinden engelli bireyi kurtarmanın
çıkartıp başkasının keyfine bağlı bir mesele hâline çok önemli olduğunu düşünüyorum. Gerçekten çok
getirmiş olursunuz. Aynı zamanda toplumun engel- inanılmaz örneklerle karşılaşıyoruz. Nitekim cinsi-
lilere yaklaşımı, diğer farklılıkları ele alış biçimini de yet bir engel olarak karşımıza çıkabiliyor, maalesef
etkiliyor. Engelli bireylere verilen toplumsal konu- cinsiyetçi bakış açısına tanık oluyoruz. Ancak tüm
mun; iyilikten ziyade iyi olmakla, iyi davranma kültü- dezavantajlara rağmen bunları yıkan ve bizleri hay-
rü ile alakalı olduğu ülkelerde garantili bir pozisyon ran bırakan sıra dışı örneklere de rastlıyoruz. Bu
olduğunu söyleyebiliriz. Bir de şunu vurgulamak örneklerde bireyin kendine inanması, ailesinin ona
gerekiyor: Ortada bir hak varsa aynı zamanda bir inanması var. Bizler engelli bireylerin hayatın her
sorumluluk ve görev de var demektir. Yani ‘Ben ne alanında var olmasını desteklemek ve güçlendirmek
yapabilirim?’ kısmı da önemli hâle geliyor. Bazen hak adına faaliyetlerimizi yürütüyoruz.” değerlendirme-
odaklı konular, hakkın başkaları tarafından sağlan- sinde bulundu.
ması gibi yine sadaka kültüründeki duruma dönme-
ye başlıyor. Yani bu iş, örneğin maaş bağlanması gibi “Temel hedef; farklılıkların engele dönüşmesini
bir düzeye iniyor. Oysa bireyin ‘Yaşadım’ diyebilmesi önlemek”
için hayatta yapabileceği çok şey var. Bu noktala-
rın üzerinde engelli toplum kesimlerince yeterince Söyleşinin ilerleyen bölümlerinde “Engelli bireyle-
durulmuyor. Bu anlamda engelli bireyin, elde ettiği rin yaşamın birçok alanında var olması, hiçbir alanı
hakları en iyi şekilde kullanma sorumluluğu var. Du- eksik bırakmaması gerekiyor” diyen Prof. Dr. Yankı
rumu kabul etmekle teslimiyet karıştırılıyor. Gerçeği Yazgan, devamında “Burada temel hedef; farklılık-
kabul etmek, gerçeğe teslim olmak değildir, aksine ların engele dönüşmesini önlemek. Tartışmalı oldu-
gerçeği değiştirip dönüştürmenin ilk adımıdır.” söz- ğunu biliyorum ama babam engelli kavramını pek
leriyle yanıtladı. sevmezdi, özürlü kavramını tercih ediyordu. Çünkü
engel, insanın kaldırabileceği bir şey, özür ise veri-
Nothing About Us Without Us (Bizsiz Olmadan li bir durum. O yüzden babam engelliliği kabul et-
Bizsiz Asla) mezdi. Şunu ifade etmeliyim ki mücadele ve talep
etmediğiniz zaman toplum, engellerinizi kaldırmak
Program konuğu Prof. Dr. Yazgan, OMÜ’deki engel- konusunda çok gayretli değil. O sebeple örgütlen-
li bireylerle ilgili çalışmalar ve bu bireylere dönük me, bir arada olma, amaçları doğru tanımlama ve
bakış açısı ve davranış biçimlerine dair merak ettiği spesifik olmanın çok önemli olduğunu söylemeli-
hususları içeren soruyu Doç. Dr. Topkaya ve birim yiz.” sözlerine yer verdi. Söyleşi sonunda davet için
çalışanı Arslan’a yöneltirken Arslan bu soruyu şöyle OMÜ ailesine teşekkürlerini ileten Prof. Dr. Yazgan
yanıtladı: “Topluma doğru anlatıldığında gençlerin “Bildiğimiz engel grupları dışında cinsiyetten tutun,
bu konuyu doğru algıladığını söyleyebilirim. Ama inanç yahut başka insani farklılıklara kadar bunların
engelli bir birey olan babanız Gültekin Yazgan’ın da engele dönüşme potansiyelini veya dönüşmüşlüğü-
belirttiği gibi altını çizmek istediğim bir nokta var: nü nasıl azaltırız noktasında aslında engelliler ara-
Engelli bir birey olarak bizim sahada olmamız ve sında bir fark olmadığını, insan hakları, demokrasi ve
gençlerin bizlerle karşılaşması onları etkiliyor. Ba- eşitlik perspektifiyle bakmanın önemini ben de bu
banızın dediği gibi ‘Hak bireyin olmalı ve bu hakla söyleşide bir kez daha idrak ettim” diyerek sözlerini Ocak-Nisan 2022
görev ve sorumluluk almalı’. Yine Engelli Hakları tamamladı. OMÜBÜLTEN Sayı 87

109