Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Balkaya öncülüğünde yürütülen proje sayesinde yüksek sıcaklık ve kuraklık stresine dayanıklı ‘capsicum chinense’ türü biberler yetiştirilebilecek.

Küresel ısınma, son yıllarda tarım başta olmak üzere yaşamın birçok alanını etkiliyor. Bilim insanları ise tarımsal ürünlerin kuraklık tehlikesine karşı daha dayanıklı hâle gelmesi için çalışmalar yapıyor.

Bu doğrultuda OMÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Balkaya'nın yürütücülüğünü yaptığı TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) destekli “Yüksek Sıcaklık ve Kuraklık Streslerine Dayanıklı/Tolerant Nitelikli Biber (capsicum chinense) Çeşit Adaylarının Geliştirilmesi Projesi" ile yüksek sıcaklık ve kuraklık stresine dayanıklı biberlerin yetiştirilmesi amaçlanıyor.

Yüksek sıcaklık ve kuraklık stresine dayanıklı biberler geliyor

Prof. Dr. Ahmet Balkaya, küresel ısınmanın tarımsal üretimi doğrudan etkilediğine dikkat çekerek üzerinde çalıştıkları projeye dair şu bilgileri verdi:

“Küresel ısınma nedeniyle son dönemlerde özellikle bitkisel üretimde zarar veren en önemli stres faktörlerine baktığımızda bunlar, yüksek sıcaklık stresi, diğeri de su stresinden kaynaklanan kuraklık stresi. Biz de 2018 yılından beri sürdürdüğümüz çalışmalar ekseninde; özellikle sebze türleri içerisinde büyük ekonomik değeri olan biber bitkisinde ‘capsicum chinense’ türüne ait biber genotiplerinin (tür, çeşit), yurt dışından getirdiğimiz nitelikli materyallerle ilkin morfolojik (yapısal) ve moleküler (maddesel) karakterizasyonunu yaptık. Daha sonra bu materyalin homojenitesini (özdeşlik, bağdaşıklık) sağladıktan sonra bunu nitelikli materyal hâline getirdik. Üniversite-özel sektör iş birliği çerçevesinde elimizdeki 20 tane nitelikli ‘capsicum chinense' türüne ait hatların yüksek sıcaklık değerlerine ve su stresine dayanıklıklarının belirlenmesi ve bunların hem hibrit (melez) biber çeşidi ıslah programlarında değerlendirilerek yerli hibrit biber tohumu üretim programlarında kullanılması ve hem de ülkemizde ilk defa aşılı biber fidesi üretimine uygun nitelikli anaçların geliştirilmesi yolunda TÜBİTAK destekli bu projeyi yürütüyoruz.”

“Dünyada sebze endüstrisinde değerlendirilmesi mümkün”

Capsicum chinense türünün tarımsal sanayi açısından önemine işaret eden Prof. Dr. Ahmet Balkaya, projenin çıktıları hakkında da şunları dile getirdi: 

“Capsicum chinense türü özellikle dünyada kültüre alınan 5 türden bir tanesi. Ana vatanına baktığımızda Peru, Orta Amerika, Guatemala kökenli bir tür. Brezilya'da çok yaygın olarak yetiştiriliyor. ‘Capsicum chinense’ dünyadaki en acı biber türleri arasında. Özellikle gerek düşük sıcaklığa gerek hastalıklara dayanıklılık özellikleri yönünden önemli bir genetik materyal olması, bizim de bu materyali seçmemizdeki en önemli nedenlerden biri. Dünyada sos sanayisinde ve kurutmalık ürünlerde değerlendirilmesi mümkün. Bizler de Antalya'da bulunan yerli tohumculuk firması ile burada yürüttüğümüz çalışmalarda öne çıkan genotipleri, özellikle bu şehirdeki meyve verim potansiyeli ve kalite özellikleri yönünden inceliyoruz. Bu çalışmayı sadece bahçe bitkileri olarak yürütmüyoruz. Seçtiğimiz genotiplerde, biyokimyasal analizlerden yararlanarak bunların dayanıklılık düzeylerini tam olarak belirleyebiliyoruz. Bu çerçevede Fakültemizin Tarımsal Biyoteknoloji Bölümüyle birlikte çalışıyoruz. En son aşamada da burada elde ettiğimiz tüm genotiplerin anaç potansiyelinin değerlendirmesine yönelik olarak kök yapılarını inceleyeceğiz. Böylece önemli bir tür olan ‘capsicum chinense' genotiplerinin kültür biberleri ile melezleme programlarında değerlendirilmesi sayesinde ülkemiz için yerli hibrit çeşitlerini geliştirmiş olacağız. Projemiz yaklaşık 1 buçuk yıl sonra sonuçlanacak. Buradan çıkan materyalleri, yerli tohum sektörüne kazandırmayı hedefliyoruz."