Sinan Akdoğan & Berk Can Dereci
15 üniversitenin iş ve güç birliğinden doğan Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı Üniversiteler Birliğinin (ÜNİ-DOKAP) Üst Kurul Toplantısı, Ondokuz Mayıs Üniversitesinin (OMÜ) ev sahipliği ve Yükseköğretim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar’ın liderliğinde yapıldı.
OMÜ Konukevi’deki ÜNİ-DOKAP Üst Kurul Toplantısı’na; OMÜ Rektörü Prof. Dr. Yavuz Ünal, Hitit Üniversitesi Rektörü ve 2022 Yılı ÜNİ-DOKAP Üst Kurul Başkanı Prof. Dr. Ali Osman Öztürk, Samsun Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Aydın, Amasya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Süleyman Elmacı, Artvin Çoruh Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mustafa Sıtkı Bilgin, Bayburt Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mutlu Türkmen, Giresun Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yılmaz Can, Gümüşhane Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Halil İbrahim Zeybek, Karadeniz Teknik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hamdullah Çuvalcı, Ordu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali Akdoğan, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yusuf Yılmaz, Sinop Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nihat Dalgın, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Fatih Yılmaz, Trabzon Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Emin Aşıkutlu, OMÜ Rektör Yardımcıları Prof. Dr. Selim Eren, Prof. Dr. Cengiz Batuk, Prof. Dr. Sevim Alışır ile Prof. Dr. Mahmut Başoğlu, Avrasya Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Aytap Sezer, 2022 Yılı ÜNİ-DOKAP Genel Sekreteri Doç. Dr. Ahmet Koç ve Birlik yetkilileri katıldı.
7 yıldır faaliyet gösteren ve eğitim-öğretim, araştırma geliştirme (AR-GE), teknoloji, girişimcilik ve toplumsal hizmet süreçlerinde ortak hareket etmeyi, kaynakları birlikte kullanmayı ve bu doğrultuda bir sinerji elde etmeyi amaçlayan ÜNİ-DOKAP’ın Üst Kurul Toplantısı, 2022 Yılı Dönem Başkanı Hitit Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali Osman Öztürk’ün sunumuyla başladı.
Sunumunda Hitit Üniversitesinin ÜNİ-DOKAP kapsamında yürüttüğü faaliyet, toplantı ve istişarelerin özetini paylaşan Prof. Dr. Ali Osman Öztürk, üye üniversitelerin üst yönetimleriyle yaptıkları görüşmeler sonucunda Birliğin yeniden yapılandırılmasına yönelik birtakım fikir ve önerilerin ortaya çıktığını söyledi.
“Birliğe üye üniversiteler; bir iş birliği yönüyle mi, yoksa Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (DOKAP) merkezli bir modelle mi sürdürülebilir faaliyetler gösterecek?” diyen Dönem Başkanı Öztürk şöyle konuştu:
“Tabii burada sürdürülebilirliğin en önemli boyutları mekân, organizasyon ve finanstır. Üye üniversitelerimizle bu hususları istişare ediyoruz. Burada Birliğimizin yapısal ve finansal süreçlerini elden geçirmeliyiz, yani yeniden bir yapılanma olabilir mi ve olursa Birliğin ismini ‘Orta ve Doğu Karadeniz Üniversiteleri Birliği’ gibi daha kapsayıcı hâle getirebilir miyiz? Ayrıca sadece DOKAP’ın değil, kendi öz kaynaklarımızla birlikte bölgedeki diğer kalkınma ajanslarını ve fonları da dikkate almak, altyapıları birleştirmek ve de altyapı akışkanlığını sağlamak, kataloglar oluşturup akademik ve uzman altyapısını birbirimize açmak gibi konularda yeniden yapılanma mümkün müdür? İşte bu sorular etrafında görüş ve düşüncelerimizi şekillendirmeye çalıştık. Yanı sıra, dönem başkanlığı süresinin 2 yıla çıkarılması ve formal değil de Birliğe özgü ortak bir araştırma merkezinin kurulması da gündeme geldi.”
Birliğin artık daha aksiyoner ve eyleme dönük iş birlikleri geliştirmesi gerektiğine dikkat çeken Dönem Başkanı Öztürk, mevcut fikirler, tavsiyeler ve tecrübeler bağlamında ortak bir karar metni oluşturacaklarını sözlerine ekledi.
Ardından değerlendirmelerini paylaşan YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar, geliştirilecek iş birliğinin sözde çok kolay, fiiliyatta ise oldukça zor bir oluşuma işaret ettiğini belirterek, “İş birliği yapmak, gökyüzünde gördüğümüz yıldızları âdeta makasla kesip yan yana getirmek kadar zordur. İş birliği, özünde iyi fakat uygulamada gerçekten meşakkatli bir süreç. İş birliğinin hayata geçmesi için evvela tarafların bundan sağlayacağı kazanımları ve faydaları açık seçik ortaya koymaları ve sonrasında bu kazanımları elde edeceğine kani (inanmış) olmaları gerekiyor. Eğer ortada bir yarar ve inanmışlık yoksa iş birliğinin hayata geçmesi mümkün değildir. Bu noktada iş birliğini kişileri teşvik ederek hayata geçirebiliriz. Yani teşvik mekanizması yahut teşvik seti inşa etmeden iş birliği geliştirmek hakikaten çok zordur. O nedenle ÜNİ-DOKAP çatısı altında alacağınız kararları daha fazla teşvik mekanizmaları ile bir araya getirmeniz makul görünüyor.” dedi.
Birliğin daha fazla fona ulaşması gerektiğine işaret eden Başkan Özvar, bu sürece ilişkin şunları dile getirdi:
“Birlik, teşvik konusunda birtakım dış kaynaklı fonlara daha kolay ulaşmaya çalışmalı. Diğer yandan belki en az bunun kadar önemli olan nokta ise kapasite ve beşerî sermaye imkânlarının, Birlik içerisinde olabildiği ölçüde seferber edilebilecek mekanizmalarla güçlendirilmesidir. Dediğim gibi iş birliği sürecinde tarafların bir fayda ve kazanım görüp anlaşmaları icap eder. Örneğin Karadeniz Teknik Üniversitesindeki bir akademisyen, Gümüşhane Üniversitesindeki bir akademisyenle çalışma yapacak. Bunu neden, niçin yapsın? Gönüllülük babında baktığımızda bu iş birliği sürecine az sayıda da olsa akademisyen katılacaktır ama insanları hareket ettirmek kolay değildir.”
Birlik içerisinde üretilecek projelerin olgunlaşıp değer üretebilmesi adına somut adımların atılması gerektiğini vurgulayan YÖK Başkanı, bunların gerçekleştirilmesi için gereken şartları ise, “İş birliği imkânlarını konuşur ve müzakere ederken sizlerin bu Birlik çerçevesinde düşündüğünüz ve arzu ettiğiniz hangi proje varsa onu destekleyecek imkânları akademisyenlerin önüne sermeniz gerekiyor. Birlik, sportif ve kültürel faaliyetleri odağa alarak da çalışabilir ve bu meşru bir taleptir. Öğrenciler, bilhassa da sporcular bundan ötürü size medyun-u şükran (teşekkür borçlu) olacaktır. Yani öğrenci hareketliliği açısından tempo sağlayarak Birlik için üniversiteler arası öğrenci hareketliliğini Türkiye ortalamasının çok üzerine çıkarmak gibi bir hedef belirleyebilirsiniz. Bu girişim, ÜNİ-DOKAP’ı diğer birliklerden temayüz (üstün duruma gelme, sivrilme) ettirir. Dolayısıyla iş birliği imkânları AR-GE bakımından değil, öğrenci hareketliliği ve hatta sosyal sorumluluk projeleri açısından kullanılabilir. Yine bunların dışında ÜNİ-DOKAP, lisans programları konusunda bir çekirdek program bile hazırlayabilir.” sözleriyle vurguladı.
Birlik çatısı altındaki üniversitelerin Türkiye ve dünyada daha görünür olmak adına sağlam ve kesintisiz bir iletişimle bir araya gelmelerinin önemine vurgu yapan YÖK Başkanı Özvar, “Gerek sosyal medya gerekse ulusal ve uluslararası basın konusunda bütün üniversitelerimiz sadece paydaşlarla iletişime dair güçlerini birleştirebilirler mi? İletişim, bu çağın en önemli enstrümanıdır. Sadece bu amaçla bir araya gelseniz dahi yeterli olacaktır. Üniversitelerimizin başarı hikâyelerini ortaya koyacak ve yaptıkları işleri daha iyi lanse edebilecek çalışmalar, muazzam bir tablo oluşturacaktır. Anadolu’nun en ücra üniversitelerinde de gerçekten güzel işlere imza atılıyor ancak bu takdire şayan gelişmeler yeterince duyulmuyor, görülmüyor, bilinmiyor. Örneğin Samsun Üniversitesi, Ballıca Kampüsü’ndeki tütün fabrikasından kalan yapıları, hangarları kampüs hâline getirmeye çalışıyor. En büyük destekçisi de OMÜ. Evet, yönetim ve kampüstekiler biliyor fakat bu yetmiyor.” ifadelerini kullandı.
Başkan Prof. Dr. Özvar, ÜNİ-DOKAP tarafından alınacak kararların hayırlara vesile olmasını dileyerek, “Birliğin gerçekçi ve somut adımlar atabildiği, faaliyetler üretebildiği alanlara odaklanmasını bekliyoruz.” sözleriyle konuşmasını tamamladı.
Toplantıda söz alan OMÜ Rektörü Prof. Dr. Yavuz Ünal da AR-GE kültürünün öneminin altını çizerek “Aslında eksikliklerimizin olduğu hususlardan biri AR-GE ve bunun üzerine gitmemiz gerekiyor. Bir diğeri de üniversiteler arasındaki iş birliğinin, YÖK İzleme ve Değerlendirme Kriterleri’nde bir karşılığının olması. Dolayısıyla BAP’lar üzerinden iş birliği yapılırsa BAP’ı zayıf olan üniversitelere destek sağlanabilir. Bu birliktelik de kısa sürede güçlü bir ses çıkarabilir ve bölge açısından bir değer üretebilir diye düşünüyorum.” diye konuştu.
OMÜ’de temin edilen kaynaklardan örnekler veren OMÜ Rektörü Ünal, devamında “Sonuç itibarıyla son 2 yıl içerinde 140 olan proje sayısı, şu anda 420 civarına ulaştı. Ama burada önemli olan husus; uyuyan hücreleri harekete geçirmek üzere bir beyin fırtınası süreci başlatmış olmamızdı. Örneğin hayvansal üretim, kenevir, çevre yahut iklimle ilgili olarak çalışması muhtemel tarafları bir araya getirdik ve sonrasında özel çağrıya çıktık. Dahası projeler için söz konusu bütçeler de 30, 40 veya 50 bin gibi çok da büyük olmayan rakamlardı. Bunların somut çıktısı bizler açısından şu oldu: 2020’de sıfır olan patent sayısı, 2021’de 10’a çıktı ve 8’i ödül aldı. Bu yıl ise patent sayısında 20’yi yakaladık ve 7’si ödüllü. Daha da önemlisi bunların 5 tanesi ticarileşti. Çünkü bu çalışmaların hayatın içerisinde bir karşılığı var. Öyle ki sanayide de ciddi anlamda bir ilgi uyandırdı.” bilgisini paylaştı.
Toplantının ardından YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar ve ÜNİ-DOKAP Rektörleri, ‘Samsunum 1’ gemisiyle düzenlenen tura katıldı. Tur esnasında ÜNİ-DOKAP dönem başkanlığını Hitit Üniversitesi, Ordu Üniversitesine devretti.
DİNLE