Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sebahat Sullivan, bu yıl fındık kozalaklarının çok yoğun olduğunu, çiftçilerin kozalakları elle koparıp atması gerektiğini söyledi.

Sullivan, AA muhabirine, Türkiye'nin fındık üretimi bakımından dünyada ilk sırada yer almasına rağmen birim alandan elde edilen verimin oldukça düşük olduğuna işaret etti.

Türkiye'de verim düşüklüğüne neden olan en önemli zararlı etmenin fındık kozalak akarları olduğunu vurgulayan Sullivan, "Milimetrenin onda biri kadar büyüklükte olan, gözle görülmeyen bu canlılar meyve verecek gözlerde 'kozalak, mantar veya gül' diye adlandırılan anormal oluşumlara neden olmalarının yanı sıra, tomurcuk dökümlerine de neden olarak sürgünlerde kuruma meydana getirmekte, verimi doğrudan etkilemektedir. Özellikle bu zararlıya karşı hassas olan tombul, mincane ve uzunmusa çeşitlerinde yüzde 70'lere varan zarar görülmektedir. Bahçelerinde bu çeşitleri bulunduran çiftçilerin zararlıyla mücadelede daha dikkatli olması gerekmektedir. Hem ilaçlı mücadelenin hem de mekanik mücadelenin iki yıl peş peşe yapılması durumunda kozalak zararı önemli ölçüde azalacaktır." dedi.

Son yıllarda fındık yetiştirilen tüm illerde zararlının yoğunluğunun oldukça arttığını, kışın akarın püslerdeki (erkek çiçek) ve karanfillerdeki (dişi çiçek) zararından dolayı çok fazla sayıda püs ve karanfil kuruması görüldüğünü anlatan Sullivan, şöyle devam etti:

"Püsler kuruduğunda yeterli tozlaşma olamamaktadır. Bu da hem yeni oluşan meyvelerde hem de sürgün tomurcuklarında döküme neden olmaktadır. Püslerin, karanfillerin, yeni oluşan meyvelerin ve de tomurcukların dökülmesi sonucu sürgünlerde uç kurusu meydana gelmektedir. Fındıklarda görülen uç kurusu zararının en büyük nedeni fındık kozalak akarlarıdır ve bu akarların meyve gözlerini kozalağa çevirdikleri, bu gözler normal gelişselerdi her birinin bir çotanak olacağı unutulmamalıdır. Ayrıca kozalaklar, fındık filiz güvesi larvalarının da kışlama yerleridir. Bu nedenlerden dolayı yoğunluğun olduğu bahçelerde bu zararlıya karşı mutlaka mücadele yapılması gereklidir. Fındık kozalak akarlarına karşı mekanik ve kimyasal mücadele olmak üzere iki tip mücadele yöntemi uygulanmaktadır."

“Koparılan kozalak yakılmamalı, gömülmemeli, yere atılmalı”

Kış veya bahar başlangıcında kozalakların toplanıp atılması yöntemi olan mekanik mücadelenin kozalak akarlarına karşı oldukça etkili bir yöntem olduğunu belirten Sullivan, şunları kaydetti:

"Kozalaklar kışın yapraksız dönemde, özellikle de şubat sonu ve mart başında daha belirgin hale geldikleri zaman koparılıp yere atılmalıdır. Kesinlikle yakılmamalı, gömülmemeli, plastik poşetlere konulup atılmamalı veya bahçeden uzaklaştırılmamalıdır. Kozalakların içi diğer faydalı akar ve böcekler için de bir barınak yeridir. Kozalaklar içindeki yararlı akarlar ve böcekler, kış döneminde de hareketli olduklarından kozalaklar koparılıp yere atıldıktan sonra kuruyan kozalakları terk ederek başka canlılar üzerinde beslenip faaliyetlerini sürdürebilirler. Her bir kozalağın içinde binlerce bulunan fındık kozalak akarları ise çok yavaş hareket ettikleri ve olumsuz çevre şartlarından çok çabuk etkilendikleri için kozalakları terk edemezler ve kuruyan kozalaklar içinde besin bulamadıkları için ölüp yok olurlar."

Sullivan, nisan sonu ile mayıs başında yürütülen kimyasal mücadelenin ise kesinlikle rastgele yapılmaması, kimyasal mücadeleye karar verebilmek için bahçelerde mutlaka kozalak sayımının gerçekleştirilmesi gerektiğine dikkati çekerek, kimyasal mücadele için bir dalda 5 kozalak bulunması gerektiğini, sayısı 5'ten az ise ilaçlamaya gerek duyulmayacağını söyledi.

En uygun ilaçlama zamanının akarların kozalakları terk ettiği, yeni oluşan tomurcuklara göçün yoğun olduğu nisan sonu ile mayıs başındaki bir haftalık süre olduğunun altını çizen Sullivan, şu açıklamalarda bulundu:

"Bu dönemde uç sürgünler 4-4,5 yapraklı, yeni tomurcuklar toplu iğne başının yarısı büyüklükte ve yeni gelişen meyveler mercimek büyüklüğündedir. Hava şartları göz önüne alınarak en kısa sürede ilaçlama yapılmalı ve bitirilmelidir. İlaçlamada çevre sağlığı ve faydalı böceklere olumsuz etkisi bulunmayan, organik tarımda kullanılmasına müsaade edilen ve son yıllarda fındık bahçelerinde büyük sorun yaratan fındık küllemesine karşı da etkili olan ıslanabilir toz kükürt kullanılabilir. Kükürt, bu dönemde sadece bir defaya mahsus olmak üzere dönüme 800 gram atılacak şekilde uygulanmalı ve ilaçlamada dalların her tarafı ıslanacak şekilde tam kaplama sağlanmalıdır. Mücadelede atomizör kullanılacaksa, alet dekara 50 litre su atacak şekilde ayarlanmalıdır. Mekanik mücadele ile ardından yapılacak kimyasal mücadele fındık verimi ve kalitesi açısından önem taşıdığından, üreticilerin bu konuda hassas davranmaları gerekmektedir."