Sinan Akdoğan
Bölge Bilimi Türk Milli Komitesinin (BBTMK) organizasyonunu üstlendiği “22. Ulusal Bölge Bilimi ve Bölge Planlama Kongresi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Coğrafya Bölümü ev sahipliğinde alanında uzman bilim insanlarının katılımıyla gerçekleştirildi.
OMÜ Atatürk Kültür ve Kongre Merkezi’nde (AKM) düzenlenen etkinliğe; Samsun Valisi Doç. Dr. Zülkif Dağlı, Samsun Büyükşehir Belediye (SBB) Başkanı Mustafa Demir, OMÜ Rektörü Prof. Dr. Yavuz Ünal, Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA) Genel Sekreteri İbrahim Ethem Şahin, Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi (DOKAP) Başkanı Hakan Gültekin, BBTMK Başkanı Prof. Dr. Tüzin Baycan, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Selim Eren, Genel Sekreter Prof. Dr. İdris Varıcı, akademisyenler, kamu temsilcileri ile öğrenciler katıldı.
Dünyada 2022 yılından 2023’e küresel pandemi, Ukrayna-Rusya Savaşı, enerji krizi, ekonomik, küresel, bölgesel ve ulusal sorunların merkeze yerleştiği bir süreçte düzenlenen kongre; bölge bilimi alanında çalışan farklı alanlardan bilim insanlarının bir araya gelmek suretiyle belirsizlik ortamında dönüşmekte olan bölgesel meselelerin çözümü üzerine yeniden düşünmek, tartışmak ve yeni kanıtlar sunmak üzere geliştirdikleri yeni çalışmaları paylaşmaları için uygun bir ortam yaratmayı amaçlıyor. Kongreyle ayrıca, bölge bilimi alanında çalışma yapan genç araştırmacıların bu paylaşım ortamına katılımını sağlamak hedefleniyor.
Doç. Dr. Fatih Altuğ başkanlığındaki Kongre Düzenleme Kurulu; Prof. Dr. Ali Uzun, Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, Prof. Dr. Kemalattin Şahin, Doç. Dr. Faruk Aylar, Doç. Dr. Muhammet Bahadır, Doç. Dr. Harun Reşit Bağcı, Dr. Öğr. Üyesi Tamer Özlü, Dr. Öğr. Üyesi Serkan Gürgöze, Arş. Gör. Hasan Dinçer ile Arş. Gör. Halithan Şen’den oluşuyor.
8 – 10 Haziran tarihlerini kapsayan kongre, “Bölgesel Kalkınma Yönetişim ve Kalkınma Gündemi” paneliyle başladı.
Panelden önceki protokol konuşmalarında söz alan Samsun Valisi Doç. Dr. Zülkif Dağlı coğrafyacı, mimar, şehir ve bölge plancıları, iktisatçı, işletmeci, siyaset bilimci ve sosyologlardan oluşan bilim insanlarının yeni gelişmeler ışığında ortaya koyacağı çalışmaları idareciler olarak oldukça önemsediklerini belirterek şunları dile getirdi:
“Burada tartışılan konular, paylaşılan bilgi ve birikimler geleceğe dair planlama yapılırken ilgililere yön gösterecektir. Örneğin idareciler olarak bizler görev yaptığımız yerin genel itibarıyla coğrafyasını, ekonomisini, sosyolojisini ve tarihi gibi ana eksenlerini bilmek durumundayız. Bunları bilmezsek o yerle ilgili planlamaları, yatırımları doğru yapamayız. Sanayi nereye konumlandırılmalı, tarım alanları nerede toplanmalı, yerleşim yerleri nerede olmalı gibi soruları tüm paydaşlarla ve bilimsel metodolojilerle tartışmazsak bunların gelecekte getireceği ekonomik külfet büyük olacaktır. Bölge bilimi işte tam da bu hususların tamamını kapsayan ve harmanlayan bir bilim olarak karşımıza çıkıyor.”
Kongre çıktılarının, bölge ve ülkenin gelişimi açısından alternatifler sunacağına işaret eden Vali Dağlı, “Ulusal Bölge Bilimi ve Bölge Planlama Kongresi’nin gelişmişlik noktasında bölgesel farklılıkları olan ülkemiz için ortaya koyacağı çözüm önerileri ve sonuçların önemli olduğunu düşünüyorum. Burada yapılan sunumlar bölgesel gelişmişlik farklılıklarının en aza indirilebilmesinin hangi metodolojilerle yapılması gerektiğine dair büyük bir katkı sağlayacaktır. Samsun böylesi değerli bilimsel çalışmalara açıktır ve her zaman önem vermektedir. Bu anlamda Samsun için sizlerle daha yakın çalışmamız ve güzel bir planlama yapmamız gerektiğini düşünüyorum. Bölge bilimi konusundaki yeni çalışmaların ve bilgi birikimlerinin paylaşılacağı bu kongrenin hayırlı olmasını diliyorum.” sözlerine yer verdi.
Davetlilerden SBB Başkanı Mustafa Demir, Samsun’da yürüttükleri birçok faaliyete değinerek “Bölgelerin ekonomik ve sosyal problemlerinin önümüzdeki süreçte yoğun bir şekilde tartışma gündemi olacağını düşünüyorum. Dolayısıyla önemli ve anlamlı bir kongreye katılmaktan dolayı mutluluk duyuyorum. Samsun’a dışardan gelen katılımcılara teşekkür ediyorum. Bu önemli kongrede tabii ki ele alınacak pek çok konu var. Ben de mimar bir belediye başkanı olarak bu konular üzerine kafa yoran biriyim. Sadece bölgesel planlama veya coğrafya değil, bölge ve insana dair ne varsa hepsi kongrenin içeriğini oluşturmakta. Kongredeki birçok konuyu ben de merak ediyorum, vaktim olsa bütün bildirileri dinlemek isterdim.” diye konuştu.
Bölge bilimi alanında çalışan değerli araştırmacıları OMÜ’de görmekten duydukları memnuniyeti ifade eden Rektör Prof. Dr. Yavuz Ünal da insan odaklı kalkınmanın öncelenmesi gerektiğini belirterek şunları kaydetti:
“Son 5 yılda ülkemizin yaşadığı tecrübelerden sonra bu kongrede üretilecek olan bilgi, sunulacak teklifler her zamankinden çok daha önemli. Bundan ötürü BBTMK’ya yürekten teşekkür ediyorum. Ülkemizin öncü kuruluşlarından biri olarak 30 yılı aşan bir geçmişi var. Ülkemizin ya da bizim gibi ülkelerin çok sık kullandığı büyülü bir kavram var: O da kalkınma. Ancak kalkınma kavramını mekânsal özellikleri dikkate almadan tek başına düşündüğümüzde birçok şey feda ve göz ardı edilip direkt kalkınmaya odaklanılıyor, her şey buraya yükleniyor. Ülke olarak yaşadığımız sel ve deprem felaketine baktığımızda buradaki bölge kavramını da tartışmaya açmak gerekiyor. Eskiden coğrafi bölge önemli bir unsurdu fakat şimdi coğrafi bölgeyi yeniden bölgelemek gerekiyor. Bu anlamda Samsun’u birkaç bölgeye ayırmak gerekiyor zira çok önemli bir kent, toprağı çok bereketli, lojistik ve insanıyla çok değerli. Bölge bilimindeki kalkınma kavramını önemsemek gerekiyor ama kalkınmadan önce insanın bekasını da öncelemek gerekiyor. Şu an dünyanın açık şekilde tartışması gereken konulardan birisi budur diye düşünmekteyim.”
Konuşmasında üniversitelerin, konumlandıkları bölgeler bakımından lokomotif işlevi görmesi gerektiğine dikkat çeken Rektör Ünal, sözlerine şöyle devam etti:
“Üniversiteler sadece diploma veren yerler değil, nitelikli insan kaynağını besleyecek ve işlevsel bilgi üretecek evrensel kurumlardır. Artık üniversitelerin, bulundukları bölgelerde lokomotif işlevi üstlenmesi ve bu anlamda yeni bir misyon ve yapılanmayla tanımlanması gerekiyor. Öyle ki üniversiteyi dışarıda tutmak suretiyle ekonomik getirinin dikkate alındığı bir yapılanma, maalesef önümüze ağır bir fatura koydu. Son çeyrek asrın bize öğrettikleri var. Samsun’daki sel baskınlarına baktığımızda bunun ciddi etkilerini gördük. Bu nedenle coğrafya disiplininin aktif olarak öne çıkması ve bölgemizin kimliğini yeniden tanımlaması gerekiyor çünkü bu durum nihayetinde yaşam biçimiyle de alakalı. Kentsel yaşam artık insanı boğacak hâle geldi ve her taraf betonlaştı. Bizden sonraki nesiller ne yazık ki yapılan bu hataların bedelini ödeme riskiyle karşı karşıya. Dolayısıyla bu kongrenin burada yapılmasını, hem Üniversitemiz hem de şehrimiz açısından oldukça hayati görüyorum. Buradan çıkacak verileri önemsiyor ve ödev olarak alacağımızı bilmenizi istiyoruz.”
Rektör Ünal; Vali Dağlı ile Büyükşehir Belediye Başkanı Demir’in şehrin dokusunu ve estetiğini önemsemesinin, yanı sıra aktif sonuç alınacak ve katkı sağlayacak etkinliklerde destek verip rol almasının kent açısından büyük bir avantaj olduğunu da sözlerine ekledi.
BBTMK Başkanı Prof. Dr. Tüzin Baycan ise Kovid-19 salgını nedeniyle en son yüz yüze kongrelerini 2019 yılında yaptıklarını, bu nedenle Samsun'da bu kongreyi düzenlemenin heyecanını yaşadıklarını söyledi. Baycan, "Çok verimli bir kongre olmasını diliyorum. BBTMK, uluslararası bilimsel bir kuruluş. İlk kuruluşu 1980'li yılların sonlarına dayanıyor." dedi.
Disiplinler arası bir platform ve bilimsel organizasyon niteliklerinin, BBTMK'nın en önemli ayırt edici özelliği olduğunu vurgulayan Baycan, "Şehir ve bölge planlama, coğrafya, iktisat, sosyoloji, kamu yönetimi gibi pek çok disiplini bir araya getiren ve bölgesel ekonomik ve sosyal kalkınmanın mekânsal etkilerine odaklanan ortak bir ilgi alanımız var. Komitemiz; disiplinler arası yapısı nedeniyle çok verimli, çok geniş yelpazeye yayılan ve pek çok alanda çalışan akademisyenlerden ve araştırmacılardan oluşuyor." ifadelerini kullandı.
Açılış konuşmalarının ardından Prof. Dr. Sedef Akgüngör moderatörlüğünde düzenlenen “Bölgesel Kalkınma Yönetişim ve Kalkınma Gündemi” adlı panelde DOKAP Başkanı Hakan Gültekin, OKA Genel Sekreteri İbrahim Ethem Şahin, Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği Başkanı Mustafa Örgüt konuşmacı olarak yer aldı.
3 gün sürecek kongrede alanında uzman bilim insanları tarafından Doğal Afetlerin Sosyal, Ekonomik ve Mekânsal Etkileri I, Bölgesel Çalışmalar, Yerel ve Bölgesel Kalkınmada Yeni Yönelimler, Doğal Afetlerin Sosyal, Ekonomik ve Mekânsal Etkileri II, Yeşil Ekonomi ve Bölgesel Kalkınma, Yenilik, Teknolojik Değişim ve Ekonomik Büyüme, Metropoliten Kentler ve Planlama, Bölgesel Gelişme ve Planlama, Eşitsizlikler, Sosyal Bütünlük, Sosyal Adalet, Bölgesel Yatırımlar, Yer Seçimi ve Mekânsal Yansımaları, Kentsel Politik Ekoloji ve Çevresel Adalet, Kırsal Kalkınma ve Kırsal Alanların Geleceği, İklim Değişikliği ile Sektörler ve Enerji adlı 12 oturumda 46 bildiri sunulacak.
Kongre sonunda katılımcılar için Vezirköprü ilçesindeki Şahinkaya Kanyonu’na gezi düzenlenecek.
Kongreye dair detaylı bilgilere ulaşmak için:
LISTEN